Februari 2018
Als je dorst hebt, geeft dat gevoel een behoefte aan vocht aan. Je voelt je weer prettig als je die behoefte bevredigt. Als je je moe voelt, geeft dat een behoefte aan rust of ontspanning aan. Je voelt je goed als je daarnaar luistert door te rusten of te ontspannen. Een bevredigde behoefte geeft een prettig gevoel, een onbevredigde behoefte geeft een vervelend gevoel. In dat licht kunnen we een overmaat aan stress – een vervelend gevoel! – zien als het directe gevolg van verwaarloosde, onvervulde behoeften. Om je goed te voelen en om stress de baas te blijven, is het dan ook van belang dat je je gevoelens leert herkennen, erkennen én ze leert verbinden met de erachter liggende behoefte. Alleen zo kun je die actie ondernemen die nodig is om je behoeften te vervullen (= je weer prettig te voelen). Je bent zélf verantwoordelijk voor die actie; een ander kan niet ruiken waaraan jij behoefte hebt (al zouden we dat misschien graag willen). Helaas zijn we voor een groot deel vervreemd van onze werkelijke behoeften. Op de vraag: "Wat heb je nu nodig?" weten we soms niet eens antwoord te geven. Op het herkennen en vooral onthullen van onze behoeften rust vaak een veroordeling. Maar ook meer in het algemeen zorgen oordelen, kritiek en interpretaties ervoor dat we vervreemden van onze behoeften. We hebben geleerd dat kinderen die vragen worden overgeslagen, dus vragen we niet meer. We vinden het "egoïstisch" of "onbescheiden" – allemaal oordelen! – om te zeggen wat we nodig hebben voor onszelf. Velen hebben zichzelf aangeleerd dan maar indirect voor behoeften uit te komen, in de hoop dat een ander daaruit zal begrijpen wat we bedoelen. Iemand die kritiek uit door te zeggen: "Jij luistert nooit naar me", drukt op indirecte wijze een behoefte aan begrip of aandacht uit. We geven omstandigheden en/of anderen de schuld wanneer onze behoeften niet worden vervuld, en vergeten dat we zelf verantwoordelijk zijn. Dat is jammer, want het drijft mensen uit elkaar en het vervreemdt ons van onszelf. Een extreme en pijnlijke reactie van iemand die tot dat inzicht kwam: "Ik besef nu pas dat ik veertig jaar kwaad op je ben geweest omdat je me nooit hielp in het huishouden, maar ik heb je niet één keer gezegd dat ik je hulp daarbij nodig had!"
Wie zich vrij voelt in het uiten van zijn gevoelens en behoeften, zorgt goed voor zichzelf
Wie zich vrij voelt in het uiten van zijn gevoelens en behoeften, zorgt goed voor zichzelf. Dat is niet egoïstisch of onbescheiden. Integendeel: ook de omgeving profiteert van mensen die goed voor zichzelf zorgen en die daardoor lekker in hun vel zitten. Zelfmanagement is: goed voor jezelf zorgen. Het (h)erkennen én uiten van behoeften is daarbij van essentieel belang.
Handvat Je hebt net kunnen lezen dat gevoelens staan voor behoeften. Een positief gevoel bijvoorbeeld blijheid, kan betekenen dat je behoefte aan gezelligheid is vervuld. Een negatief gevoel, bijvoorbeeld somberheid, kan betekenen dat je behoefte aan een luisterend oor niet is vervuld. In het dagelijks leven zijn we gewend aan onze fysieke signalen gehoor te geven. Honger, dorst en vermoeidheid zijn voorbeelden van signalen waarop we reageren met eten, drinken en slapen. Deze oefening leert je op eenzelfde manier gevoelens te verbinden met een achterliggende behoefte. De volgende stap is ervoor te zorgen dat je deze behoefte vervult door gerichte actie te ondernemen.
Gevoel | Behoefte | Actie |
---|---|---|